Belimizde 5 tane omur kemiği yer alır. Bunlar yukarıdan aşağıya L1, L2, L3, L4 ve L5 olarak adlandırılır. “L” harfi tıpta bel için kullanılan lomber kelimesini temsil eder. 5. bel omurunun altında sağrı (sakrum) kemiği bulunur. Sakrum, birbirine yapışmış 5 tane omurdan meydana gelen tek parça bir kemiktir.
L5 ile sakrum arasındaki ekleme lumbosakral eklem denilir. Lumbosakral eklem gövde hareketleri için sağlam bir destek noktasıdır. Bu eklem, güçlü kuvvetlere maruz kalması ve sürekli hareket etmesi nedeniyle yıpranmaya yatkındır. L5-S1 bel fıtığı, bu iki omur arasında meydana gelmektedir.
Bel omurlarının arasında harekete izin veren ve tampon gibi davranan diskler vardır. En alttaki bel omuru L5 ile sakrum kemiği arasında L5-S1 diski bulunur. L5-S1 bel fıtığı en sık görülen fıtık seviyelerinden birisidir. En sık olarak L4-L5 bel fıtığı görülür, L5-S1 ise ikinci sıklıktadır.
L5-S1 Bel Fıtığı Belirtileri
Bel fıtığı, seviyesine göre farklı belirtilere yol açar. Bu seviyedeki bel fıtığı ise bel ağrısı ve tutulmanın yanında S1 ve bazen L5 sinir kökünün sıkışmasına bağlı belirtilere yol açabilir. Bu seviyedeki sinir kökü basısı, bacak boyunca hissedilen siyatik ağrısına neden olabilir. Ayrıca:
- Ayağı dışa döndürme ve aşağı bastırmada kuvvetsizlik
- Ayak bileği ve ayağın küçük parmak tarafındaki kenarının cildinde uyuşma ve hissizlik
- Sırt üstü uzanma pozisyonunda bacak düz bir şekilde yukarı kaldırılırsa belden bacağa doğru ağrı oluşabilir.
Bu seviyede oluşan bel fıtığı MRG raporlarında: “L5-S1 disk dejenerasyonu”, “L5-S1 diskinde anüler yırtık”, “bulging”, “protrüzyon” veya “ekstrüde disk hernisi” gibi farklı ifadelerle geçebilir.
L5-S1 Bel Fıtığı Tedavisi
Bel fıtıklarının büyük bir kısmı ameliyat gerektirmez. Bel fıtıklarında ameliyat oranı ortalama %1-3 kadar azdır. Çoğunlukla iyi istirahat, ilaç tedavisi, korse, bel fıtığı fizik tedavisi, manuel tedavi, kayropraktik tedavi ve kişiye uygun egzersiz tedavisi ile başarılı bir şekilde tedavi edilir.
- Fizik tedavide bel bölgesi kaslarını kuvvetlendiren egzersizler önemli bir tedavi yaklaşımıdır.
- Bazı hastalar bel fıtığı tedavisinde proloterapi, nöral proloterapi, kuru iğneleme ve akupunktur gibi tamamlayıcı tıp yöntemlerinden yarar görebilir.
- Aynı zamanda ödem azaltıcı etkisi olan ağrı kesici ilaçlar faydalı olabilir. Kas gevşetici ilaçlar kas spazmını rahatlatmada yararlı olabilir. Ayrıca opioid analjezik olan tramadol ile sinir baskısına bağlı ağrılarda gabapentin ve pregabalin gibi nöropatik ağrı ilaçları kullanılabilir.
- Fizik tedavi ile şikâyetler azalmazsa nokta atışı tedavi denen epidural steroid enjeksiyonları (bele kortizonlu iğne yapılması) ameliyattan önce denenecek bir yöntem olabilir. Bazen özel bir ameliyatsız tedavi yöntemi olan nükleoplasti uygulanabilir.
- İlerleyici kas güçsüzlüğü, his kaybı, idrar ve dışkı kaçırma gibi şikayetleri olan veya diğer tedavilere rağmen ağrısının şiddeti azalmayan ve şikayetleri geçmeyen hastalarda bel fıtığı ameliyat gerektirebilir.
Ani, şiddetli bel ağrılarında ve ağrının şiddetinden bağımsız olarak güçsüzlük ve his kusuru varlığında hemen hekime başvurulmalıdır. Ayrıca bel ağrıları eğer istirahat ile gerilemiyorsa ve ağrı 3 ila 5 günden uzun sürerse yine doktora başvurulması tavsiye edilir.
İlginizi Çekebilir : “Bel Fıtığı Ne Zaman Ameliyat Edilir?“
L5-S1 Bel Fıtığı Fizik Tedavisi
L5-S1 bel fıtığında, hekim muayenesinin ardından planlanan hastaya özel fizik tedavi programı ile oldukça başarılı sonuçlar almak mümkündür. Fizik tedavi programı hastaya özel olmakla birlikte genellikle şunları kapsar:
- Akut ve şiddetli ağrı döneminde aktif istirahat, korse kullanımı, kas gevşetici ve ağrı kesici kullanımı önerilebilir. Bu dönemde genellikle yoğun bir egzersiz programına başlanmaz.
- Ağrının azaldığı dönemden itibaren aktif fizik tedavi uygulamaları başlanır.
- Kas spazmını gidermek ve kasları gevşetmek amacı ile yüzeysel ve derin ısı ajanları kullanılabilir. Derin ısıtıcı olarak ultrason, yüzeysel ısıtıcı olarak ise hotpack veya infraruj sıklıkla kullanılır.
- Yine kas spazmını gidermek ve kasları gevşetmek amacı ile medikal masaj uygulaması yapılabilir.
- Yapılan egzersizler ile bel, karın ve kalça kasları güçlendirilir, gövde stabilizasyonu arttırılır ve kısalmış kaslar esnetilir.
- Edinilen kazanımların günlük hayata aktarılması öğretilir ve iyilik halinin devamı sağlanır.
İlginizi Çekebilir : “Bel Egzersiz Programı“
L5-S1 Omurları Arasında Görülen Diğer Problemler
Bel Kayması (Lomber Spondilolistezis): L5 omurunun sakrum kemiği üzerinde öne doğru yer değiştirmesiyle olan duruma bel kayması denir. L5-S1 seviyesi, bel kaymasının en sık görüldüğü seviyedir. Ayrıca bel kayması, sinir kökünde sıkışma veya bel kanalında daralmaya yol açabilir.
Bel Omurlarında Kireçlenme: L5 omuru ile sakrum ön tarafta disk aracılığı ile bağlantılı iken arkada sağlı sollu faset eklem denilen eklemle birbirine bağlıdırlar. Faset eklemler kireçlenme sonucu yıpranabilir ve ağrıya neden olabilir.
Okumaya Devam Edin: Bel Ağrısına Ne İyi Gelir? Bel Ağrısı İçin Evde Yapılabilecekler
Bu makale Doktorfizik Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmış ve onaylanmıştır.