Beyin kabuğunun arka tarafında yer alan oksipital lobun en bilinen fonksiyonu görsel uyarıların işlenmesidir. Dış dünyadan gelen ışık gözün arka tarafındaki retina ile algılanır, ışık enerjisi sinir iletim sinyallerine çevrilir. Sinyaller oksipital loba iletilerek görsel algılama ve anlamlandırma burada sağlanır. Parietal lobun altında ve temporal lobun üstünde yerleşimli oksipital lob beynin en küçük lobu olmasına karşın önemli fonksiyonlar üstlenir.
Beyin kabuğu veya diğer ismi ile serebral korteks insanda diğer hayvanlara göre en fazla gelişmiş ve farklılaşmış kısımdır. Beyin sağ ve sol yarı kürelerden oluşur. Her yarı küre frontal, temporal, parietal ve oksipital olmak üzere dört lobdan meydana gelir. Sağ ve sol oksipital lob birbiriyle iletişim halindedir; her biri görme alanının belli bir kısmından sorumludur. Sağ görme alanı sol beyinde, sol görme alanı sağ beyinde işlenir. Öteki loblarda olduğu gibi oksipital lob da beynin diğer bölümlerinden kesin bir sınırla ayrılmaz. Kafatasını meydana getiren kemiklerden biri olan oksipital kemik altındaki beyin kabuğu oksipital lob kabul edilir. Beyin ve beyinciği birbirinden ayıran kalın bir zar olan tentorium cerebelli üzerinde yerleşmiştir.
Oksipital Lobun Görevleri
Geçmişte oksipital lobun sadece görme duyusu ile alakalı fonksiyonlar üstlendiği düşünülürdü. Ancak sonraki araştırmalar beynin diğer kısımlarına da sinir bağlantıları yaptığını göstermiştir. Bunun anlamı ya oksitipital lobun farklı görevleri de olduğu ya da beynin başka kısımlarının da görsel algıyı işlediğidir. Beyinde belli bir yerde hasar olduğunda diğer bölgelerin telafi edici rol üstlenebildiğini biliyoruz. Bu özellik beynin karmaşık ve dinamik yapısını gösterir. Osipital lobun işleyişi açısından hala öğrenilecek çok şey vardır.
Görme duyusunun işlenmesi ve algılanması oldukça karmaşıktır ve bu nedenle çeşitli alt başlıklarda incelenebilir:
- Çevrenin görsel olarak haritalanması, mekansal akıl yürütme, görsel hafıza. Görme algısı görülen şeylerin hatırlanmasını da içerdiğinden hafıza ile ilişkilidir.
- Görme alanındaki nesnelerin renk özelliklerinin belirlenmesi.
- Mesafe, büyüklük ve derinliğin tahmin edilmesi.
- Tanıdık yüzler ve nesneler gibi görsel uyarıların algılanması.
- Görsel bilginin beynin diğer alanlarına iletilerek hafızanın kodlanması, anlam verilmesi, uygun hareket ve dilsel cevapların oluşturulması, çevreden sürekli gelen bilgilere cevap verilmesi.
- Retinalardan gelen ham görme duyusunun işlenmesi.
Oksipital Lobda Bulunan Bazı Önemli Yapılar
- Broca’nın 17 numaralı alanı: V1 olarak da bilinen bu bölge oksipital lobun kalkarin sulkusunda yer alır. Primer görme korteksi olarak fonksiyon görür. Mekan bilgisi, konum belirleme, renk algılama gibi konularda etkindir.
- Ventral akış: V2 olarak da bilinir. Görülen şeye anlam atfetmeyi sağlayan sekonder görme korteksidir. V2 çalışmazsa kişi hala görebilir ancak gördüğü şeylerin bilinçli farkındalığına varamaz.
- Dorsomedial akış: V1, V2 ve başka bölgelerle ilişki kuran bir alandır.
- Lateral genikulat cisimcikler: Bu yapılar gözlerden gelen ham verileri alır ve görme kortekslerine iletir.
- Lingula: Görme alanı ile ilgili verileri alır.
Oksipital Lob Vücudun Diğer Kısımlarını Nasıl Etkiler?
Oksipital lob tek başına değil, beynin diğer alanları ile beraber çalışır. Esas fonksiyonu görme duyusu olsa da, başka yerlerdeki sorunlar da görmeyi bozabilir. Gözlerdeki retina ham görme sinyallerini üretir. Frontal lob motor korteksi yani hareket merkezini içerdiği için göz hareketleri ve bakışın yönlendirilmesinde rol alır. Temporal lob ise görülen şeye anlam atfedilmesine ve hafıza oluşumuna yardım eder. Diğer taraftan oksipital lobda hasar olduğunda komşu alanlar bazı fonksiyonları üstlenebilir.
Hasarında Ne Olur?
- Görme kaybı (körlük)
- Epilepsi
- Hareket güçlüğü. Kişi hareket edebilse bile derinlik algısı ve görmedeki bozukluk nedeniyle bu görülebilir.
- Renk, şekil, boyut, büyüklük algısında bozukluk.
- Bilinen yüz ve eşyaların tanınmasında güçlük.
- Halüsinasyonlar
- Yazıları tanıma ve okuma yetisinde bozulma
- Hareket algısında bozulma
- Görülen nesnelerin konumunu algılamada güçlük.
- İnce ve kaba hareket becerilerinde zorlanma, denge kaybı.
Referans
- Rehman A, Al Khalili Y. Neuroanatomy, Occipital Lobe. [Updated 2019 Jul 6]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2019 Jan-.
